سؤال ساده است و کوتاه: «وام گرفتن خوب است یا نه؟»، اما پاسخ به این سؤال، بستگی به شرایط مختلفی دارد. افراد زیادی هستند که هنوز هم واقعاً نمی‌دانند که وام گرفتن خوب است یا نه و در چه شرایطی بهتر است وام بگیریم.
در دورهمی مجازی کافه پول شماره ۴ که یکشنبه ۴ خردادماه ۱۳۹۹ برگزار شد، از این گفتم که چه موقع وام بگیریم و برای وام گرفتن چه شرایطی را در نظر بگیریم؟ در ادامه با من همراه شوید تا گزیده‌ای از مباحث مطرح‌شده در این دورهمی مجازی را برایتان بازگو کنم.
لینک‌های مرتبط:
بخوانید: تحلیل‌های هفتگی بازارهای طلا، سکه و دلار
ثبت‌نام کنید: ثبت‌نام در جدیدترین رویداد کافه پول
عضو شوید: کانال تلگرام کافه پول
—***—
آیا وام گرفتن، دست و پایمان را می‌بندد؟
با توجه به تجربه زیادم در بازارهای مالی، به این نکته اشاره کردم که وام و قرض گرفتن تنها در شرایطی خاص خوب است و در غیر این صورت، مثل وزنه‌ای است که تا بازپرداخت و تسویه وام، به پای ما بسته می‌شود و از سرعت حرکت ما به سمت استقلال مالی و کسب ثروت می‌کاهد.
وام گرفتن با ایجاد یک رفاه خیالی و کاذب، کاری می‌کند که مغز ما باور کند که همه‌چیز خوب است. گویی در یک دایره کاملاً امن قرارمان می‌دهد و ما چون در این دایره امن، احساس راحتی می‌کنیم، رویاها و موفقیت‌ها را بی‌خیال می‌شویم!
مثلاً شما یک وام می‌گیرید و ماشین می‌خرید. درصورتی‌که چندان هم به آن نیاز ندارید. شاید اگر این وام را نمی‌گرفتید و فعالیت‌های مؤثرتر مالی مثل خریدوفروش و معامله‌گری انجام می‌دادید، می‌توانستید در مدتی طولانی‌تری، ماشینی باکیفیت‌تر و بهتر سوار شوید.
در مورد تحقیق مارشملو چه می‌دانید؟
در سال ۱۹۷۲ یکی از مشهورترین آزمایش‌های روانشناسی تاریخ در دانشگاه استنفورد انجام شد. طراح این آزمایش این هدف را در سر داشت که «آیا تأخیر در چشیدن طعم لذت، با میزان موفقیت در آینده رابطه دارد یا خیر؟»
برای همین کودکان چهار تا شش ساله را در اتاقی قرار داد که در آن اتاق یک عدد شیرینی مارشمالو روی میز مقابل آن‌ها قرارگرفته بود. آقای میشل قبل از ترک اتاق و تنها گذاشتن کودک به او می‌گفت: «اگر ۱۵ دقیقه بعد از ترک اتاق و بازگشت من، مارشملو همچنان روی میز باشد، علاوه بر همان مارشملو، یک مارشملو دیگر هم جایزه می‌گیری و می‌توانی هر دو را با هم بخوری»
آقای میشل مدت‌زمانی که هر کودک برای خوردن مارشملو مقاومت می‌کرد را می‌نوشت. سپس تلاش می‌کرد ارتباط بین آن با موفقیت کودک در بزرگ‌سالی را مشخص کند. از ۶۰۰ کودک، ۴۰۰ تایشان بلافاصله پس از خروج والتر میشل از اتاق، مارشملوی روی میز را خوردند و تنها یک‌سوم آن‌ها لذت حاصل از خوردن آن مارشملو را تا زمان دریافت دومین مارشملو به تأخیر انداختند.
در مطالعات تکمیلی، والتر میشل فهمید که کودکانی که لذت خوردن مارشملو را به زمان دیرتری موکول کرده بودند، کودکانی شایسته‌تر و به‌احتمال‌زیاد موفق‌تری خواهند بود. آن‌ها همچنین نمرات بالاتری نسبت به همکلاسی‌هایشان دریافت می‌کردند. (البته نه لزوماً).
همچنین بررسی‌ها نشان داد که این ویژگی به‌احتمال‌قوی در تمام طول عمر در یک فرد باقی می‌ماند. این مطالعه اگرچه در نظر اول پیش‌پاافتاده به نظر می‌رسد، اما حاوی نکات عمیقی راجع به میزان موفقیت است.
آیا شما حاضر هستید با تلاش بیشتر و به تأخیر انداختن موفقیت‌هایتان، صبر کنید و مارشملوهایتان را نخورید؟
چرا حاضر نیستیم موفقیت را به تأخیر بیندازیم؟
در کافه پول شماره ۴ تلاش کردم رابطه تحقیق مارشملو را با فعالیت‌هایی که به‌صورت روزمره انجام می‌دهیم، کشف کنم و در اختیار دوستان قرار دهم.
به نظر من، دو سه دلیل باعث می‌شود ما در برابر خواسته‌های کوتاه‌مدت و پاداش‌های آنی مقاومت نکنیم و موفقیت‌های کوچک را برای کسب موفقیت‌های بزرگ‌تر، فدا نکنیم:
دلیل اول: دروغ‌هایی که باور کرده‌ایم
دروغ‌هایی که از بچگی در خانواده، در مدرسه، جامعه، دانشگاه و غیره به ما گفته‌اند و عمیقاً در ذهن ما جای گرفته، باعث شده ما مرتباً به دنبال پاداش‌های آنی و فوری باشیم و صبوری نکنیم.
مثلاً اینکه وام بگیریم تا از بقیه عقب نیفیتم، افراد موفق با وام به اینجا رسیده‌اند، وام باعث رشد و توسعه سریع‌تری خواهد شد، وام همیشه اهرمی ارزشمند برای رشد است و غیره!
دلیل دوم: بدهی یک ابزار خوب برای رسیدن به ثروت است
یکی از دروغ‌هایی که گفته می‌شود این است که بدهی همیشه خوب است. اما من به شما می‌گویم چه بدهی‌هایی خوب و چه بدهی‌هایی بد هستند.
برخی از بدهی‌ها هستند که ایجاد و یا تداوم آن‌ها می‌تواند به‌مرور باعث بروز بحران‌های مالی شوند. به‌طورکلی هر بدهی که نتیجه آن از آورده‌اش کمتر باشد، یک بدهی بد محسوب می‌شود.
مثلاً برخی افراد برای پرداخت اقساط معوقه یک وام بانکی و یا تسویه آن به سراغ یک گرفتن یک وام دیگر می‌روند. در اغلب مواقع این کار تنها باعث تغییر ماهیت بدهی می‌شود و حتی در طولانی‌مدت حجم بدهی فرد را افزایش می‌دهد.
بدون شک چنین بدهی یک بدهی بد محسوب شده و فرد را همچنان بدهکار نگه‌داشته و شاید هم باعث انباشت بدهی برای او شود. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم هرگاه خواستید بدهی برای خود ایجاد کنید، به این پرسش پاسخ دهید:
دروغ سوم: آیا گرفتن وام مسکن خوب است!
من به شما می‌گویم که گرفتن وام مسکن و زیر بار یک بدهی ۲۰ ساله رفتن، خوب نیست. تو خواه پند گیر، خواه ملال!
دلیل اصلی این پند من این است که اگرچه شاید فکر کنید خانه خریدن و افزایش قیمت آن، سود پرداختی شما بابت وام مسکن را جبران خواهد کرد، اما این فقط در مواقع تورم شدید اتفاق می‌افتد. درحالی‌که بازار مسکن، در اغلب اوقات در رکود بوده و فقط هرچند سال یک‌بار شرایط تورمی شدید و افزایش قیمت شدید را تجربه می‌کند.
به‌طورکلی، من پس‌انداز و فعالیت در بازارهای مالی را خیلی بیشتر از گرفتن یک وام مسکن توصیه می‌کنم.
چرا وام گرفتن نوعی رنج است؟
وام گرفتن چه برای شما که وام می‌گیرید و چه برای کسانی که ضامن شما می‌شوند، نوعی رنج است. شما رنج از بازپرداخت پول و ضامن شما رنج از نگرانی بابت خوش‌حساب بودن شما! حتماً ضمانت افراد دیگر را تجربه کرده‌اید و می‌دانید که به‌هرحال این کار استرس‌زایی است.
وام گرفتن توصیه نمی‌شود، اما اگر مجبور هستید…!
به‌طورکلی وام گرفتن همان‌طور که گفتم، نوعی بردگی مدرن است برای اینکه شما را از رشد و حرکت بازدارد. اما گاهی اوقات واقعاً ناچار می‌شویم وام بگیریم. در این صورت حتماً در نظر داشته باشید که وام شما این سه ویژگی را داشته باشد:
ویژگی اول: بازپرداختش کوتاه‌مدت باشد
وامی که شما را مجبور کند سال‌ها بازپرداختش کنید، یک وام بد است. علاوه بر اینکه در پس ذهن شما یک نگرانی دائمی ایجاد می‌کند، باعث می‌شود همواره بخشی از پولتان را که می‌توانستید برای سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی خرج کنید، از دست بدهید و کنار بگذارید برای دادن قسط!
پس وامی بگیرید که دوره بازپرداخت کوتاهی داشته باشد.
ویژگی دوم: ارزش‌افزوده ایجاد کند
اگر «همین‌جوری» وام می‌گیرید، بدانید که این‌یک وام بد است. وامی خوب است که برای شما ارزش‌افزوده ایجاد کند. مثلاً وامی می‌گیرید که باید برای آن ۲۰ درصد سود پرداخت کنید. اما آن را در محلی سرمایه‌گذاری می‌کنید که ۴۰ درصد سود به دست می‌آورید.
افرادی که هوش مالی بالایی ندارند، وام‌هایی که می‌گیرند، برایشان ارزش‌افزوده‌ای ایجاد نمی‌کند. بنابراین مبلغ سودی که برای وام خود پرداخت می‌کنند، از مبلغ سودی که از سرمایه‌گذاری با وام به دست می‌آورند، بیشتر است و برای بازپرداخت آن ناچار هستند که از محل دارایی‌های خود برداشت کنند.
ضمن اینکه توصیه من این است وامی بگیرید که برایتان لااقل درآمد ایجاد کند. مثلاً با آن وام ماشینی خریده‌اید و با آن ماشین درآمد ایجاد کرده‌اید. یا با وام مسکن خانه‌ای خریده‌اید که برایتان اجاره‌بهای خوبی به همراه دارد که به‌راحتی می‌توانید با آن قسط وامتان را پرداخت کنید.
سخن آخر
وام خوب و بد یک موضوع نسبی است. اینکه بگوییم وام کلاً خوب است یا کلاً بد است، هر دو گزاره‌هایی غلط هستند. در حقیقت باید با توجه به شرایط خودتان بسنجید که آیا وام گرفتن خوب است یا وام.
در یک‌کلام می‌خواهم به شما بگویم: اگر وام گرفتن برایتان ارزش‌افزوده‌ای ایجاد می‌کند، برای گرفتنش اقدام کنید. در غیر این صورت، وام می‌تواند زنجیری باشد که به‌پای شما بسته‌شده و توان حرکت را از شما می‌گیرد.
—***—
ممنون از اینکه با خلاصه مطالب کافه پول ۴ همراه من بودید. خوشحال می‌شوم درباره مباحث ارائه‌شده در گزارش، سوالات‌تان را در بخش نظرات بپرسید تا در اولین فرصت به آن‌ها پاسخ دهم و اگر تجربه‌ای دارید، چه خوب است که آن‌ها را بازگو کنید.
پیروز و ثروتمند باشید
عبدالحکیم بائی